Originalni naučni rad/Original scientific paper
UDC 327::911.2/.3(497-15)
DOI 10.7251/HER1915059G
DOWNLOAD .pdf
Rajko Gnjato1, Mirjana Gajić2, Obren GnjatoZ i Marko Stanojević1
1Prirodno-matematički fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci, Republika Srpska
2Geografski fakultet, Univerzitet u Beogradu, Srbija
ZVisoka škola za turizam i hotelijerstvo Trebinje, Republika Srpska
Sažetak: Zapadni Balkan, danas je, kao što je to kroz dugu istoriju bio, prostor sučeljavanja interesa različitih geopolitičkih faktora na globalnom i regionalnom nivou. Ključni geopolitički procesi u ovom prostoru artikulisani su ciljevima globalizma i tzv. novog svjetskog poretka. Početkom devedesetih godina, na putu širenja globalizma na Istok, stajala je moćna država Zapadnog Balkana — bivša SFR Jugoslavija, etnički, nacionalno, vjerski i kulturološki veoma heterogena. Ta država, početom devedesetih godina prošlog veka, nasilno je razbijena na elementima njene heterogenosti i međusobnih animozigeta, dodatno podstaknutih intersima globalizma, evropskih regionalizama, islamskog fundamentalizma i vij ekovnim intersima i uticaju Vatikana. Zemlje nastale u procesu dezintegracije bivše SFRJ opterećene su nizom složenih geopolitičkih i ukupnih razvojnih problema. Neke od njih već su ukljčene u EU i NATO, neke teže ka tim savezima, a samo rijetke žele zadržati neugralnost u odnosu na NATO. Praktično, Zapad je već uspostavio punu kontrolu nad većim dijelom zapaddobalkanskog prostora i na taj način obezbijedio snažan geopolitički utщaj na sveukupne razvojne procese u novonastalim zemaljama, kao i uticaj na pozicioniranje novonastalih država u odnosu na regionalno okruženje. SUprotno intersima Zapada obnovljena „Nova Rusija”, praktično od početka ovog vijeka, ostvaruje sve veći geopolitički i ekonomski uticaj na globalnom nivou, uključujući i zapadnobalkanski prostor. Praktično, u prostoru Zapadnog Balkna prepliću se geopolitički i geostrateški interesn Zapada i procesa globalizma koji stremi ka unupolarnom svijetu, s jedne, te interesi Rusije i koncepta mulpšolarnog svijeta, s druge strane. Ovakvo stanje podgrijeva stare i generiše nove probleme u svim dražavama Zapadnog Balkana i njihovim međusobnim odnosima.
Ključne riječi: Zapadni Balkan, bivša SFR Jugoslavija, nove države u zapadnobalkanskom prostoru, globalizacija, novi svjetski poredak, balkanizacija, dezintegracija.
Rajko Gnjato1, Mirjana Gajić2, Obren GnjatoZ and Marko Stanojević1
1Faculty of Sciences, University of Banja Luka, Republika Srpska
2Faculty of Geography, Belgrade University, Serbia
ZCollege of tourism and hotel managment Trebinje, Republika Srpska
Abstract: Just like throughout histtory, nowadays west Balkans is the space of merge of different interests of geopolitical factors on both global and regional levels. The key geopolitical processes in this region are articulated via the goals of globalism, i.e. so-called new world order. In 1990s, a powerful west Balkans county former SFR Yugoslavia, which was ethnically, nationally, religiously, and culturally heterogeneous — presented an obstacle. So in early 1990s this county was violently broken into the elements of its heterogeneity and internal animosity, which were further supported by interests of globalism, European regionalism, Islamic fundamentalism, and ancient interests of Vatican. The newly-formed countries resulting from SFRY break-up are now burdened by a whole range of complex geopolitical and total development problems. Some of these are already members of EU and NATO, some are attempting to become members, and only rare ones are trying to keep neutral position. Practically, the West already has a full control over most west Balkans and has a strong geopolitical impact on total development processes in the newly-formed states. It also has impact on the position of these states within their neighboring region. Opposite of western interests, the renewed „New Russia”, has had a larger geopolitical and economic global impact, including west European. Practically, the west Balkans merges geopolitical and geostrategic interests of the West and the process of globalism that targets at a unipolar world on one side, and interests of Russia and the concept of multipolar world on the other. One such state of affairs warms up the old and generates the new problems in all west Balkans countries and their interstate relations.
Key words: West Balkans, former SFR Yugoslavia, newly-formed states in west Balkans, globalization, new world order, balkanization, disintegration.
CITIRAJTE (Cite this article):
Gnjato, R., Gajić, M., Gnjato, O., & Stanojević, M. (2015). Geopolitička realnost u prostoru Zapadnog Balkana. Herald, 19, 59−79. doi:10.7251/HER1915059G
Gnjato, R., Gajić, M., Gnjato, O., & Stanojević, M. (2015). Geopolitical Reality Within the Western Balkans. Herald, 19, 59−79. doi:10.7251/HER1915059G
Autor za korespondenciju: Rajko Gnjato, Univerzitet u Banjoj Luci, Prirodno-matematički fakultet, Mladena Stojanovića 2, 78000 Banja Luka, Republika Srpska, Bosna i Hercegovina, E-mail: gnjator@pmfbl.org
Corresponding author: Rajko Gnjato, University of Banja Luka, Faculty of Natural Sciences and Mathematics, Mladena Stojanovića 2, 78000 Banja Luka, Republic of Srpska, Bosnia and Herzegovina, E-mail: gnjator@pmfbl.org