Originalni naučni rad / Original scientific paper
UDC: 631.4:991(497.113Bačka)
DOI: 10.7251/HER2428033M
DOWNLOAD.pdf
Nikola Milentijević1, Miloš Ostojić2, Milana Pantelić2, Sanja Obradović Stralman2, Milena Gocić3 i Dušan Ristić1
1Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, Prirodno-matematički fakultet, Kosovska Mitrovica, Srbija
2Univerzitet u Novom Sadu, Prirodno-matematički fakultet, Novi Sad, Srbija
3Univerzitet u Nišu, Prirodno-matematički fakultet, Niš, Srbija
Sažetak: U radu je analizirana prostorno-vremenska dinamika promena u stanju zemljišnog pokrivača i načinu korišćenja zemljišta u Bačkoj (1990‒2018). Promene su evidentirane na osnovu monitoringa CORINE Land Cover (CLC) baze podataka tokom analiziranih perioda. CORINE program daljinske detekcije integrisan sa GIS softverom evidentirao je sledeće promene zemljišnog pokrivača: a) od ukupno pet kategorija i 26 klasa korišćenja zemljišta, ističe se povećanje udela površina u kategoriji veštačke površine (necelovita urbana područja i veštačke jedinice); b) u kategoriji poljoprivredne površine, površine pod nenavodnjavanim obradivim zemljištem nisu redukovale površinu, što ukazuje na održivost poljoprivredne proizvodnje; v) kultivisane parcele su doživele najintenzivnije promene (smanjenje površina za oko 21000 ha); g) prisutna je redukcija površina pod klasom listopadnih šuma, što ukazuje na problem deforestacije; d) konverzija klasa pedološkog pokrivača najizraženija je u periodu 1990‒2000. godine, kada su i prostorne promene najintenzivnije. Interpretirani rezultati mogu se tumačiti sa aspekta: kolektivizacije i smanjenja veličine zemljišnih poseda, urbanizacije, napuštanja poljoprivrede i deforestacije. Političke i institucionalne odluke nakon Drugog svetskog rata bitno su uticale na način korišćenja zemljišta. Ekspanzija urbanizacije može u perspektivi uticati na održivost poljoprivredne proizvodnje. Izraženo napuštanje obradivih površina uzrokovano je ekonomskim (usitnjavanje poljoprivrednih parcela) i demografskim faktorom (starenje poljoprivrednog stanovništva). Deforestacione promene, kao i nepovoljna distribucija šumskih resursa na prostoru Bačke, limitirajući su faktor održivosti zemljišnog pokrivača. Navedeni faktori ukazuju na potrebu za adekvatnim planiranjem načina korišćenja zemljišta, kao vitalnog prirodnog resursa.
Ključne reči: zemljišni pokrivač, način korišćenja zemljišta, CORINE baza podataka, prostorno-vremenske promene, Bačka (Srbija).
Nikola Milentijević1, Miloš Ostojić2, Milana Pantelić2, Sanja Obradović Stralman2, Milena Gocić3 and Dušan Ristić1
1University of Priština in Kosovska Mitrovica, Faculty of Sciences and Mathematics, Kosovska Mitrovica, Serbia
2University of Novi Sad, Faculty of Sciences, Novi Sad, Serbia
3University of Niš, Faculty of Sciences and Mathematics, Niš, Serbia
Abstract: The paper analyzes the spatio-temporal dynamics of changes in the state of land cover and land use in Bačka (1990‒2018). The changes were recorded based on the monitoring of the CORINE Land Cover (CLC) database during the analyzed periods. The CORINE remote sensing program integrated with GIS software recorded the following land cover changes: a) out of a total of five categories and 26 classes of land use, the increase in the share of areas in the artificial surfaces category (discontinuous urban fabric and artificial units) stands out; b) in the category of agricultural area, areas under non-irrigated arable land did not reduce the area, which indicates the sustainability of agricultural production; c) complex cultivation patterns experienced the most intensive changes (decrease in area by about 21000 ha); d) there is a reduction of areas under the class of broad-leaved forests, which indicates the problem of deforestation; e) the conversion of pedological cover classes is most pronounced in the period 1990‒2000, when the spatial changes are the most intense. The obtained results can be interpreted from the perspective of: collectivization and reduction in the size of land holdings, urbanization, abandonment of agriculture and deforestation. Political and institutional decisions after the Second World War significantly influenced the way land was used. The expansion of urbanization may affect the sustainability of agricultural production in the future. The pronounced abandonment of arable land is caused by economic (shredding of agricultural plots) and demographic factors (aging of the agricultural population). Deforestation changes as well as the unfavorable distribution of forest resources in the Bačka region are the limiting factors of the sustainability of the land cover. The aforementioned factors indicate the need for adequate planning of land use as a vital natural resource.
Keywords: land cover, land use, CORINE database, spatio-temporal changes, Bačka (Serbia).
CITIRAJTE (Cite this article):
Milentijević, N., Ostojić, M., Pantelić, M., Obradović Stralman, S., Gocić, M., & Ristić, D. (2024). Prostorno-vremenska dinamika promene zemljišnog pokrivača i načina korišćenja zemljišta u Bačkoj (Srbija). Glasnik/Herald, 28, 33‒55. https://doi.org/10.7251/HER2428033M
Milentijević, N., Ostojić, M., Pantelić, M., Obradović Stralman, S., Gocić, M., & Ristić, D. (2024). Spatio-Temporal Dynamics of Changes in Land Cover and Land Use in Bačka (Serbia). Glasnik/Herald, 28, 33‒55. https://doi.org/10.7251/HER2428033M
Autor za korespondenciju: Nikola Milentijević, Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, Prirodno-matematički fakultet, Lole Ribara 29, 38220 Kosovska Mitrovica, Srbija, E-mail: nikola.milentijevic@pr.ac.rs
Corresponding author: Nikola Milentijević, University of Priština in Kosovska Mitrovica, Faculty of Sciences and Mathematics, Lole Ribara St. 29, 38220 Kosovska Mitrovica, Serbia, E-mail: nikola.milentijevic@pr.ac.rs